بسم الله الرحمن الرحيم
■ مهندس غلامعلی ترابی
مسکن مهر(بخش سوم) :
در شماه‌ی قبل، به مزایا و محاسن مسکن مهر پرداختیم و در این شماره، به معایب و کاستی های این طرح اشاره خواهیم کرد.
همانطور که مستحضرید، مسکن مهر، یکی از بزرگ‌ترین پروژه‌های عمرانی کشور در طول سال‌های بعد از انقلاب اسلامی است که با اجرای آن، ساخت تعداد زیادی واحد مسکونی در شهرها و روستاها در دستور کار قرار گرفت.
این پروژه، تعداد قابل توجهی از مردم اقشار متوسط جامعه، به خصوص جوانان را که اصلی‌ترین مسأله‌ی زندگی مشترکشان تهیه‌ی محل سکونت بود، تا حد زیادی امیدوار کرد. طرح مسکن مهر، اگرچه رویکرد حمایتی داشت، اما با ایراداتی نیز همراه بود.
آنچه تحت عنوان مسکن مهر اجرا شد، تنها بر جنبه‌ی کالبدی مسکن تاکید دارد و هدف اصلی آن، تنها تهیه‌ی سرپناه برای اقشار کم‌درآمد جامعه است. در این طرح، عناصر سازنده و عامل پویایی شهر، یعنی نیازهای اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، مذهبی و رفاهی انسان دیده نشده؛ بنابراین، در ساخت مجموعه پروژهای مسکن مهر، به شاخص‌های کیفی مسکن توجه کافی نشده است.
بر این اساس، با توجه به نپرداختن به این موارد و اجرای این طرح صرفاً به عنوان تهیه‌ی سرپناه، طرح مذکور به طور ناخواسته منجر به ایجاد مشکلات هویتی در شهرسازی شده که در این زمینه می‌توان گفت مسکن مهر در ابعاد اقتصادی، اجتماعی، مذهبی و فرهنگی ضعیف عمل کرده و به اهداف سیاست‌گذاری تأمین مسکن که شامل ایجاد سرپناه و تامین امنیت و آسایش برای ساکنان می‌شود نرسیده است.
اما از مهمترین معایب، کاستی‌ها و نقاط ضعف مسکن مهر، می توان به موارد ذیل اشاره نمود:
- ضعف دسترسی به کاربری‌ها و برخورداری‌ها مانند مراکز خرید، مراکز آموزشی، مراکز مذهبی و فرهنگی، مراکز بهداشتی، مراکز تفریحی و ایستگاه‌هاي حمل و نقل عمومی
- عدم توجه به ساخت همزمان امکانات زیرساختی و روبنایی با ساخت واحدهاي مسکونی
- ضعف سازه و طراحی نامناسب
- عدم جامعیت سیاست‌هاي به کار گرفته شده در زمینه‌ي مسکن کم درآمدها
- عدم توجه به نحوه‌ي زندگی فرهنگ ایرانی و سبک معماري اسلامی در ساخت و ساز روبنایی و زیر بنایی واحدهاي مسکونی مسکن مهر
- عدم توجه کافی به مطالعات جغرافیایی و محیطی جهت ساخت مجتمع‌های مسکن مهر و مکان‌یابی نامطلوب و نامناسب برخی پروژه‌ها (اکثر پروژه‌هاي مسکن مهر در حاشیه‌ی شهرها قرار گرفته‌اند و با محدودیت امکانات و خدمات رفاهی از قبیل: مراکز خرید، مراکز آموزشی، مراکز مذهبی و فرهنگی، مراکز تفریحی و حمل و نقل مناسب کافی مواجه‌اند و از لحاظ برخورداري‌ها، شباهت بیشتري به محلات اسکان غیررسمی دارند).
- عدم به کارگیری ویژگی معماری بومی و عدم توجه به شرایط اقلیمی و فرهنگی مکان‌هاي احداث پروژهی مجتمع‌هاي مسکن مهر.
- ناکارآمدي برخی تعاونی‌ها و متولیان براي اجراي پروژه مجتمع مسکن مهر.
- یکنواختی و عدم تنوع طراحی مسکن مهر و عدم توجه به بافت فرهنگی و شرایط متفاوت متقاضیان مسکن.
- شتاب زدگی در احداث پروژه هاي مسکن مهر که به کیفیت کار آسیب وارد کرده است.
- عدم توجه کافی به نکات کمی و کیفی به لحاظ امنیتی، بهداشتی، آموزشی، تفریحی و… در مجتمع هاي مسکن مهر.
-نبود مراکز فرهنگی- مذهبی جهت رفع نیازهای معنوی اقشار مختلف جامعه به ویژه جوانان - عدم وجود منابع و اعتبارات کافی بانک‌ها و مؤسسات مالی و اعتباری متولی مسکن مهر.
- افزایش قیمت تمام شده نسبت به قیمت وعده داده شده.
- آگاهی ناکافی متقاضیان از فرایندهای ساخت این پروژه ها.
- عدم توجه به بعد خانوار در مساحت مسکونی واگذار شده.
- عدم تناسب نوع مسکن با فرهنگ و روحیات مردم.
- عدم وجود تجانس فرهنگی و اجتماعی شاخص نهادی و مديريتی.
- ضعف نظارت کافی بر عملکرد پیمانکاران و تعاونی‌های مسکن.
- عدم هماهنگی لازم نهادهای مسؤول در پروژهی مسکن مهر.
- تصدی همزمان چند نهاد و سازمان در پروژهی مسکن مهر.
- کمبود فضای مشاع در ساختمان‌ها، به‌ویژه حیاط.
- تردید در رعایت مقررات مربوط به استانداردهای ملی و نظام مهندسی
